Donghak Peasant Uprisings: A Momentous Turning Point in Joseon Dynasty History

Kore’nin tarih sahnesinde unutulmaz izler bırakan olaylar arasında Donghak Çiftlik Ayaklanması (1894) oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu ayaklanma, 19. yüzyılın sonlarında Joseon Hanedanlığı’nın yaşadığı siyasi ve ekonomik sıkıntılar döneminde ortaya çıktı. Günümüzde Güney Kore olarak bilinen yarımada üzerinde meydana gelen bu olaylar, toplumsal adaletsizlikler, dış güçlerin etkisi ve Budizm’in yolunu bulan yeni bir dini hareket olan Donghak arasındaki karmaşık ilişkilere ışık tutmaktadır.

Donghak Çiftlik Ayaklanması, yüzyıllar süren feodal yapıya karşı çıkan, köylülerin haklarını savunan ve daha adil bir toplum yaratmak isteyenlerin isyanıdır. Bu ayaklanmanın arkasında yatan sebeplerin derinlemesine anlaşılması, hem Kore tarihinin hem de günümüzdeki sosyal dinamiklerin kavranması için hayati önem taşımaktadır.

Joseon Hanedanlığı’nda Siyasi ve Ekonomik Bozgun

19. yüzyılın sonlarında Joseon Hanedanlığı, iç ve dış faktörlerin birleşimiyle derin bir krizden geçiyordu. İç siyasette yolsuzluk, yetkisizlik ve toplumsal eşitsizlik yaygınlaşmıştı. Köylüler ağır vergilerle boğuşurken, soylar ve aristokratlar kendilerini ayrıcalıklı konumda görmekteydi. Ekonomik olarak da Hanedanlık zor zamanlar geçiriyordu. Geleneksel tarım yöntemleri yetersiz kalmış, kuraklık ve kıtlık gibi doğal afetler ekonomik durumu daha da kötüleştirmişti.

Bu kaotik ortamda, Batı ülkeleri Kore’ye ilgilerini artırmaya başlamıştı. Japonya, Çin ve diğer güçler ticaret anlaşmaları imzalamak ve Kore’de ekonomik ve politik çıkarlarını sağlamak için baskı yapıyordu. Hanedanlık bu zorluklarla başa çıkmakta yetersiz kalmıştı. Halk arasında memnuniyetsizlik giderek artıyor, adil bir sistem ve daha iyi yaşam koşulları arayışı güçleniyordu.

Donghak: Adalet ve Yenilenme Çağrısı

Bu çalkantılı dönemde Donghak (Doğu Öğrenme) isimli yeni bir dini hareket ortaya çıktı. Ço Cheol tarafından kurulan Donghak, Budizm ve Konfüçyüsçülük öğretilerini sentezleyerek toplumsal adalet ve eşitlik üzerine vurgu yapıyordu. Donghak’ın yaygınlaşmasıyla halk arasında umut yeşermeye başladı.

Donghak takipçileri, dini inançlarını sadece kişisel kurtuluşa değil, aynı zamanda toplumsal düzeni değiştirme aracı olarak gördüler. Adil bir vergi sistemi, toprak reformu ve yoksullukla mücadele gibi konularda radikal fikirler ortaya koydular.

Donghak Çiftlik Ayaklanması’nın Kıvılcımı: Jeong-gu (1894)

Donghak Çiftlik Ayaklanması, 1894 yılında Jeong-gu köyünde çıkan bir isyanla başladı. Köylüler ağır vergilerden ve zorlu yaşam koşullarından bıkmışlardı. Yerel yetkililere karşı direnişe geçtiler ve Donghak ideallerini benimsedi

• Köylülerin direnişi hızla yayıldı
• Diğer bölgelerden destek geldi
• Japonya’nın Kore üzerindeki artan etkisi, ayaklanmayı daha da güçlendirdi

Ayaklanma boyunca Donghak takipçileri silahlı mücadeleye giriştiler ve hatta bir süreliğine hanedanlığa karşı kontrolü ele geçirdiler.

Ayaklanmanın Sonu ve Etkisi

Donghak Çiftlik Ayaklanması, sonunda Hanedanlığın desteğiyle gelen Qing hanedanlığı askerleri tarafından bastırıldı. Ancak ayaklanma Kore tarihinde derin izler bıraktı:

• Toplumsal değişime öncülük etti: Adaletsizliklere karşı halkın farkındalığını artırdı ve toplumsal reform talebini güçlendirdi
• Japonya’nın müdahalesini artırdı: Japonya’nın Kore’deki çıkarlarını korumak için ayaklanmayı bastırmak, daha sonraki işgal planlarına zemin hazırladı
• Kore tarihine ilham kaynağı oldu: Donghak Çiftlik Ayaklanması, halkın hakları ve özgürlükleri için mücadele eden bir sembol haline geldi.

Donghak Çiftlik Ayaklanması, yalnızca bir isyan değildi; aynı zamanda Kore toplumunda derin bir değişim sürecine işaret ediyordu. Günümüzde bile, bu olay Kore tarihinin önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.